سرانه مصرف سالانه شير در کشور ما تا استاندارد جهاني فاصله زيادي دارد و با همه اينها طرح هايي مانند شير مدرسه که قرار بود فرهنگسازي کند، در گير و دار بودجه و چالش هاي بين دستگاهي مانده است.
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار، حالا ديگر يک دهه مي شود که به تناوب همه از مسئولان مختلف آموزش و پرورش سوال مي کنند: از طرح شير مدرسه چه خبر؟ آلودگي هواي تهران و شهرهاي بزرگ خود يکي از عوامل طرح مکرر اين پرسش است چرا که شير بهترين گزينه براي دفع سموم است. حالا علاوه بر آلودگي هوا، تقديم لايحه بودجه ۹۷ و گنجاندن دوباره رديف بودجه شير مدرسه در لايحه مربوط به آموزش و پرورش سوال را جدي تر کرده است و البته گذشتن سه ماه از سال تحصيلي ۹۶-۹۷ و تامين نشدن اعتبار سال ۹۶ اين طرح بر اهميت طرح پرسش افزوده است؛ طرحي که قرار بود فرهنگسازي مصرف شير را در خانواده ها نهادينه کند و خود به معضلي در سيستم آموزشي تبديل شده است.
واقعيت اين است که سرانه مصرف شير و لبنيات در سبد غذايي خانوار ايراني ١٩٠ گرم در روز است و ميزان اين فرآورده در سبد مطلوب غذايي بايد ٢٥٠ گرم در روز باشد و اين در حالي است که در همين سبد مصرفي لبنياتي، شير کمترين ميزان را دارد.
از سوي ديگر توصيه ها و هشدارهاي سازمان بهداشت جهاني، کارشناسان تغذيه و... را نيز اضافه کنيد تا بر اهميت طرحي به نام «شير مدرسه» پي ببريد؛ طرحي که گرچه آمارهاي سرانه مصرفي را چندان دستخوش تغيير نمي کند، اما شايد به نوعي گوشزد کننده اهميت آن به خانواده ها باشد.
همه اينها در حاليست که وقتي اسمي از طرح شير مدارس به ميان مي آيد بيش از فوايد مصرف شير به ياد کسري بودجه و گرفتاري هاي مناقصه ها و قيمت شير و ارائه شير بي کيفيت در مدارس مي افتيم و در نهايت يکي از طرح هايي که معمولا نصفه و نيمه اجرا مي شود؛ حال آنکه سرانه مصرف شير در کشور ما که پايتخت و عمده شهرهاي بزرگش دچار آلودگي هواست در وضع بحراني است و اگر کودکان امروز را با شير غني نکنيم فردا بايد هزينه هاي گزافي براي بيماري هاي ناشي از پوکي استخوان، دهان و دندان، پوست و مو، اختلالات رشدي و... بدهيم. اما با گذشت سه ماه از آغاز سال تحصيلي هنوز تکليف شير مدرسه در سال ۹۶ روشن نيست.
۴ حلقه دخيل در اجرايي شدن طرح شير مدرسه
عباسعلي باقري مديرکل آموزش و پرورش شهر تهران در جديدترين مصاحبه خود گفته است: بودجه آموزشي معمولاً با کسري همراه است و امسال هم هنوز سرانه شير مدارس تخصيص پيدا نکرده است.
علي الهيار ترکمن، معاون توسعه، مديريت و پشتيباني وزارت آموزش و پرورش در جديدترين نشست خبري خود درباره مشکلات اين طرح گفت: بحث شير مدارس يک برنامه ملي است و براي آنکه اين طرح محقق شود بايد ۴ حلقه اجرايي با هم همکاري کنند. اول جهاد کشاورزي است که بايد در توليد و تنظيم بازار شير ورود پيدا کند. اگر بخواهيم اين طرح را اجرا کنيم، بايد سالانه بيش از يک ميليارد بطري شير در کل کشور توزيع کنيم و اين موضوع حتما بازار شير و لبنيات را متاثر از خود مي کند.
وي ادامه داد: سازمان حمايت از توليدکننده و مصرف کننده نيز حلقه دوم است که بايد قيمت مصوب شير را به آموزش و پرورش ابلاغ کند که شير چه استريل و چه پاستوريزه را با چه قيمتي تهيه کنيم. حلقه سوم نيز سازمان برنامه و بودجه است که بايد اعتبار آن را به آموزش و پرورش ابلاغ کند تا ما با بخش خصوصي و اتحاديه دامداران قرارداد ببنديم.
در حال حاضر همه، مطالبه اجراي اين طرح را تنها از حلقه چهارم دارند در حاليکه گذشته از تخصيص اعتبار هنوز به ما قيمت مصوب شير هم ابلاغ نشده است
او معتقد است در حال حاضر همه مطالبه اجراي اين طرح را تنها از حلقه چهارم دارند در حاليکه گذشته از تخصيص اعتبار هنوز به ما قيمت مصوب شير هم ابلاغ نشده است.
اين در حالي است که بدهي سال گذشته نيز در خصوص اين طرح وجود دارد و همين موضوع طرح را بلاتکليف تر گذاشته است و با اينهمه در لايحه بودجه ۹۷ هم گنجانده شده است.
چالش هاي بودجه آموزش و پرورش زياد است
احمد همتي نماينده سمنان و عضو کميسيون بهداشت و درمان درباره اهميت رديف شير مدرسه در لايحه بودجه ۹۷ که ۲۰۰ ميليارد تومان پيشنهاد شده است و مشکلات اجرايي شدن اين طرح در سال ۹۶ به خبرنگار مهر گفت: سلامت دانش آموزان بسيار براي ما اهميت دارد و در صحن مجلس هم درباره اش صحبت شده و مي شود. از نظر پزشکي هم سلامت افراد بزرگسال در گرو سلامتي آنها در کودکي است. در واقع ستون و پايه هاي سلامتي در کودکي گذاشته مي شود و براي همين ما در کميسيون بهداشت و درمان به اين موضوع توجه داريم.
وي ادامه داد: اما چالش هاي بودجه در همه بخش ها و دستگاه ها وجود دارد. همين الان چند ماه است در آموزش و پرورش بحث معوقه هاي حق التدريس ها مطرح است. در خود بخش سلامت کارانه پزشکان پرداخت نشده است. چالش هايي از اين دست تامين بودجه و اعتبار اين رديف بودجه ها را دچار مشکل مي کند اما ما همچنان مي گوييم سلامت از اولويت هاي اول ما بايد باشد و در هر برنامه توسعه اي بايد از منظر سلامت به بودجه نگاه ويژه کنيم.
توصيه دين اسلام به مصرف شير
دکتر الهه حسن پور رئيس اداره سلامت آموزش و پرورش شهرستان هاي تهران در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ضرورت اجرايي شدن اين طرح در مدارس کشور و چالش هاي پيش رو بيان کرد: بحث ضرورت و اهميت مصرف شير در همه رده هاي سني بر اساس هرم غذايي بر کسي پوشيده نيست. در روز بايد هر کودک و نوجوان دو ليوان شير مصرف کند؛ حداقل فرآورده هاي لبني را به اندازه مصرف کند چون فسفر و کلسيم موجود در آن به استحکام استخوان و سلامت پوست و دندان کمک مي کند. در احاديث و توصيه هاي علماي دين هم مصرف شير ديده مي شود و حتي گفته مي شود شير به تنهايي يک غذاي کامل است.
وي ادامه داد: حالا اگر تاکيد ما در اين طرح روي دبستاني هاست براي اين است که آنها در سن رشد هستند و ما در اين سن افزايش طول استخوان ها و رويش دندان ها را داريم. آنها بايد روزي نيم ليتر شير مصرف کنند تا ۵۰ درصد پروتئين مورد نياز بدنشان تامين شود.
فاصله بيش از ۵۰ درصدي با استاندارد سرانه جهاني
رئيس اداره سلامت آموزش و پرورش شهرستان هاي تهران با بيان اينکه در برخي کشورهاي توسعه يافته سرانه مصرف شير ۳۰۰ کيلوگرم در سال است، گفت: در کشوري مثل دانمارک ما به رقم ۳۰۰ کيلوگرم در سال در مصرف شير مي رسيم در حاليکه در کشور ما اين رقم بين ۸۰ تا ۸۵ کيلوگرم در سال است و نشان مي دهد فاصله ما با ميانگين سرانه جهاني بسيار زياد است و از همين جاست که طرح شير مدرسه به عنوان يک مداخله در اين موضوع مطرح شد تا بين خانواده ها فرهنگسازي صورت بگيرد و مصرف شير ترويج شود.
حسن پور در ادامه اظهار کرد: طرح شير مدرسه نه صرفا براي سير کردن دانش آموزان که براي جلوه دادن ضرورت مصرف شير براي اوليا و خود دانش آموزان و پرسنل و به صورت نمادين طرح ريزي شد به اضافه اينکه در شهرستان هاي استان تهران ما شير را با ويتامين دي غني سازي کرديم تا براي پيشگيري از پوکي استخوان هم کاربرد داشته باشد. ضمن اينکه جذب ويتامين دي از طريق آفتاب بسيار کم است و درصد بسيار بالايي از افراد جامعه ما با کمبود ويتامين دي مواجه هستند و ما طي دو دوره ويتامين دي را در مدارس شهرستان هاي تهران توزيع مي کنيم.
وي با بيان اينکه مصرف شير حتي پرخاشگري را نيز در ميان کودکان و نوجوانان کاهش مي دهد و بسيار براي احوال روحي نيز مفيد است در پاسخ به اين پرسش که آيا آموزش و پرورش و اين رييس جمهور و نهادها و مجلس اولويتشان سلامت دانش آموزان است اما به هر حال آموزش و پرورش مجري اين طرح است و به هر اندازه به اين نهاد پول بدهند، بهترين شير را به دانش آموز مي رساندطرح به تنهايي مي تواند تاثيري در فرهنگسازي اين امر داشته باشد، گفت: سلامت به طور کلي مقوله عام و گسترده اي است و همه دستگاه ها بايد در اين امر مداخله کنند؛ از جهاد کشاورزي تا دانشگاه علوم پزشکي و حتي ارگان هايي مثل صدا و سيما. اما مگر چقدر در زمينه اهميت مصرف شير در تبليغات صدا و سيما مي بينيد؟ تمام اينها شرکاي اصلي ما در اين برنامه هستند و حتي در بخش نظارتي بايد دامپزشکي هم روي غذاي دام نظارت کند. در واقع اين طرح به صورت کلي يک تعامل بين بخشي را مي طلبد تا شير سالم توزيع کنيم و براي مصرفش ترويج کنيم.
اين کارشناس سلامت همچنين با اشاره به اينکه در اين طرح، توزيع ۷۰ نوبت شير در مدارس در دستور کار است، درباره چرايي محقق نشدن همين مقدار کم گفت: بله عموما همين ميزان کم هم تحقق پيدا نمي کند. مي دانم که رييس جمهور و نهادها و مجلس اولويتشان سلامت دانش آموزان است اما به هر حال ما مجري اين طرح هستيم و به هر اندازه به ما پول بدهند، بهترين شير را به دانش آموز مي رسانيم مضاف بر اينکه ما کارهاي پژوهشي مختلفي نيز در اين راستا انجام داده ايم تا نگرش اوليا را تحت تاثير قرار دهيم. در واقع حتي وقتي بودجه شير به دستمان نرسد ما جنبه هاي ديگر اين طرح را فراموش نمي کنيم.
تحقيقات سازمان بهداشت جهاني مي گويد مصرف روزانه نيم ليتر شير، موجب افزايش رشد و تضمين سلامت جسماني افراد و همچنين باعث بالا رفتن بهره هوشي و طول عمر مي‌شود. يکي از علل چاقي رو به رشد کودکان امروز جايگزيني نوشيدني هايي چون نوشابه هاي گازدار به جاي شير است. در اين ميان هم فرهنگسازي مصرف شير نزد خانواده ها دچار تزلزل است و هم مشخص نيست سهم دستگاه هاي اجرايي کشور چيست. طرحي مانند شير مدرسه با همه کاستي هايي که در خود طرح وجود دارد هم به درستي اجرا نمي شود تا بتوان پيامدهايش را اندازه گيري کرد. از سوي ديگر هميشه در چالش هاي بودجه، حوزه سلامت است که به حاشيه رانده مي شود و اينها همه در حالي است که زمان منتظر نمي ماند و کودکان ما رشد مي کنند؛ چه با مصرف نوشابه هاي گازدار و چه با مصرف شير. اما هر کدام از اين راه ها آينده سلامت کشور را بيش از امروز دچار چالش مي کند.